مطالعه تنوع ژنتیکی برخی لاین‌های فلفل (Capsicum annuum L.) با استفاده از تجزیه‌های آماری چند متغیره

به­منظور بررسی تنوع ژنتیکی 65 لاین فلفل، که از مناطق مختلف کشور و همچنین از کشور چین و مرکز تحقیقات بین­المللی سبزیجات (AVRDC) جمع­آوری شده بودند؛ آزمایشی به­صورت طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار برای ارزیابی 13 صفت مرفولوژیک اجرا شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس حاکی از تفاوت معنی­دار بین ژنوتیپ­ها در سطح احتمال یک درصد از لحاظ تمامی صفات بود. بر اساس مقایسه میانگین صفات مختلف که به­روش توکی در سطح احتمال 5 درصد انجام شد، ژنوتیپ­های 3095 و 0013 و 26-6 از لحاظ عملکرد و خصوصیات مرتبط با بازارپسندی محصول وضعیت بهتری داشتند. برای تعیین فاصله ژنتیکی و گروه­بندی ژنوتیپ­ها، تجزیه به عامل­ها و تجزیه خوشه­ای انجام شد. جهت درک بهتر از روابط داخلی صفات و تعیین گروهی متغیرهای با بیشترین همبستگی، از تجزیه به عامل­ها با استفاده از تجزیه به مؤلفه­های اصلی و چرخش عامل­ها به روش وریماکس استفاده شد. در این تجزیه چهار عامل مستقل از هم، مجموعاً 07/74 درصد از تغییرات را توجیه نمودند. تجزیه خوشه­ای به­روش وارد، لاین­های ارزیابی­شده را در شش گروه متفاوت قرار داد؛ به­طوری­که این نتایج تا حد زیادی با مناطق جغرافیایی پراکنش لاین­ها و همچنین با صفاتی همچون عملکرد و خصوصیات مورفولوژیک مرتبط با بازارپسندی محصول هم­خوانی داشتند. نتایج حاصل از رگرسیون گام­به­گام نشان داد که سه صفت قطر ساقه، طول ساقه و تعداد میوه در بوته بیشترین تأثیر را بر روی عملکرد میوه داشتند. جهت ارزیابی اثرات مستقیم و غیرمستقیم صفات وارد­شده در مدل رگرسیونی بر عملکرد میوه، تجزیه علیت انجام شد. نتیجه حاصل از این تجزیه موید تأثیر مستقیم سه صفت یاد­شده بر روی عملکرد بود و تأثیر غیر­مستقیم این صفات چندان قابل­توجه نبود. با توجه به این‌که در این آزمایش لاین­های مورد مطالعه از لحاظ تنوع ژنتیکی تفاوت­های قابل­توجهی در صفات مورد بررسی نشان دادند نتیجه‌گیری شد که با انتخاب ژنوتیپ­های برتر در هر خوشه که فاصله ژنتیکی بیشتری با یکدیگر دارند می­توان در تولید ارقام هیبرید فلفل به‌منظور بهره­جستن از هتروزیس استفاده کرد.